Gunstbetoon gaat om het aanbieden van geld, diensten of goederen met het kennelijke doel de verkoop van een medisch hulpmiddel te bevorderen. Het gaat bijvoorbeeld om het geven van cadeaus of het vergoeden van diners, (dienst)reizen en deelnamekosten voor congressen. Gunstbetoon in de medische hulpmiddelensector is per 1 januari 2018 wettelijk verboden. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) houdt hier toezicht op.
Het verbod geldt voor:
- Alle partijen die een commercieel belang hebben bij de toepassing van een medisch hulpmiddel (de gevers). Bijvoorbeeld fabrikanten en leveranciers.
- Iedereen die beroepsmatig invloed heeft op de keuze voor een medisch hulpmiddel (de ontvangers). Dit zijn onder andere artsen, verpleegkundigen, inkopers van zorginstellingen en zorgverzekeraars.
De regels zijn wederkerig: wat een gever niet mag geven, mag een ontvanger niet aannemen.
Uitzonderingen
Er zijn vier uitzonderingen op het verbod:
- De vergoeding van deelnamekosten voor bijvoorbeeld congressen, productgerelateerde bijeenkomsten en nascholingen. Dit is toegestaan, maar moet beperkt blijven tot wat strikt noodzakelijk is om aan de bijeenkomst of manifestatie deel te nemen. Belangrijk is onder andere de balans tussen wetenschappelijke en niet-wetenschappelijke programmaonderdelen (hoofddoel bijeenkomst) en of er sprake is van een passende locatie.
- Passende dienstverleningsrelaties vastgesteld in een schriftelijke dienstverleningsovereenkomst.
- Geschenken van geringe waarde die bruikbaar zijn in de beroepsuitoefening.
- Branchegerelateerde kortingen en bonussen die betrekking hebben op de inkoop van medische hulpmiddelen.
U vindt meer informatie in deze veelgestelde vragen over het verbod op gunstbetoon. De volledige regels, inclusief alle voorwaarden van de uitzonderingsgronden, staan in de wettekst en de beleidsregels.
Het verbod op gunstbetoon geldt ook in de geneesmiddelensector.
Gedragscode Medische Hulpmiddelen (GMH)
Sinds 2012 heeft de zelfregulering regels over gunstbetoon vastgelegd in de Gedragscode Medische Hulpmiddelen (GMH). Er zijn werkafspraken tussen de inspectie en GMH opgesteld. In deze werkafspraken staan de onderlinge taakverdeling en de gevallen waarin de inspectie en GMH meldingen onderling naar elkaar verwijzen.
Toezicht gunstbetoon medische hulpmiddelensector 2019 en vervolgonderzoek 2021
In een dienstverleningsovereenkomst (DVO) maken een leverancier en een gebruikers van medische hulpmiddelen werkafspraken. Bijvoorbeeld over vergoedingen voor het geven van lezingen. IGJ onderzocht in 2019 van 8 leveranciers van medische hulpmiddelen de DVO's. Het ging in totaal om 350 documenten. Positief is dat er in de beoordeelde dienstverleningsovereenkomsten voldoende openheid is over het toegerekende uurtarief en de onkostenvergoeding. Meer informatie over de ervaringen van IGJ en een uitleg van het onderzoek vindt u in de factsheet: Toezicht op gunstbetoon in de medische hulmiddelensector (mei 2021)
In 2021 start IGJ een vervolgonderzoek. De focus komt op financiële relaties tussen leveranciers en gebruikers van medische hulpmiddelen. Specifiek kijkt IGJ naar de financiële administratie over de uitgaande geldstromen (betalingen) door leveranciers aan gebruikers van medische hulpmiddelen. Ook let IGJ op de documenten die hieraan ten grondslag liggen en de toelichting op uitbetaalde bedragen.
Op basis van onderzoek bij 15 leveranciers van medische hulpmiddelen naar 50 afgesloten dienstverleningsovereenkomsten met zorgprofessionals concludeerde IGJ in 2019 al: positief dat er dienstverleningsovereenkomsten waren. Maar meer transparantie over vergoeding is noodzakelijk. Meer informatie over het onderzoek in 2019: Toezicht op gunstbetoon in de sector van medische hulpmiddelen (2019).
Inspectierapporten gunstbetoon
Deze zijn te vinden onder Publicaties. Kies vervolgens het type instelling ‘Medische hulpmiddelen, gunstbetoon’.
Hoe handhaaft IGJ?
Artikel 11 lid 1 van de Wet op de medische hulpmiddelen beschrijft dat IGJ belast is met het toezicht op de Wet op de medische hulpmiddelen. Artikel 14 van de Wet op de medische hulpmiddelen gaat over de handhaving. Bij overtreding van de regels voor gunstbetoon legt de inspectie doorgaans een bestuurlijke boete op.
Geldende regels
Artikel 10h Wet op de medische hulpmiddelen en de Beleidsregels gunstbetoon Wet op de medische Hulpmiddelen.
